Terekemeler


ein Bild

 Karapapak Türkleri(Terekemeler); (Kendi adlandırmaları; Karapapah, Karapapahlar, Qarapapaq, Terekeme) Borçalı-Kazak boyundan gelen, Kıpçak Kuman, Bulgar ve Hazar Türkleri'nin Ön-Asya'daki koludur. Borçalı ve Kazak diye iki kola ayrılırlar. Kafkasya'da ve yakın bölgelerde dağınık bir vaziyette yaşayan Karapapak Türkleri'ne, siyah astragan kalpak giydikleri için komşuları bu adı vermişlerdir. Karapapaklar bazen Karakalpaklarla karıştırılır. Ama herhangi bir bağıntısı bulunmamaktadır.

Tarihsel bilgi [değiştir]Çıldır ve Ardahan’daki Karapapaklar (ve Terekemeler) önceden Güney Gürcistan´da’da, Kazak Şemsettin Hanlığı'nın Kazak ve Borçalı bölgelerindeki Debed ve Borçalı nehirleri boyunca yaşarlardı. 1828 yılında imzalanan Türkmençay Anlaşması’ndan sonra bir bölümü Kars’a ve bir bölümü de Azerbaycanı'nın Sulduz bölgesine, Ushnu’nun doğusuna göç etti. Karapapaklar ayrıca Hazar Denizi kıyısında, Gamri Uzun’dan Derbent’e uzanan ovada yaşardı. 90-100 hanelik bir Terekeme grubu, 1904 yılında Türkiye’ye yerleşmek için başvuruda bulundu. Bir kısmı o zaman Rusların elinde bulundurduğu Kars’a, bir kısmı Ardahan geldi; diğerleri Adana’ya, geri kalanlar ise 1914 yılında Malazgirt’ten Sivas’ın Tutmaç, Büyükköy ve Kurdoğlu, Kızıldikme, Kuşkaya ve Yarhisar köylerine göç ettiler. Fakat, daha önce, 1877’de, Sivas’ta ( Yıldızeli´nde ) en 20 Terekeme köyü bulunmaktaydı. Aynı zamanda Tokat, Amasya'da Terekeme Köyleri Köy bulunmaktadır. Diğerleri ise 1921’de Rusların çekilmesiyle Kars’a geldiler; bunlar Gümrü Antlaşması'yla gerçekleşen nüfus mübadelesiyle Akbaba, Tiflis, Kazak ve Borçalıbölgelerinden göç ettiler. Von Hellwald’ın (1878-99) kaydettiğine göre, Rus işgalinden önce Osmanlı topraklarında 105 köyde 29.000 Karapapak yaşıyordu.
Terekemece. Türkçe'nin kendilerine has bir şivesini konuşmaktadırlar. Fakat ne tam Anadolu Türkçesi ne da Azeri Türkçesidir, Bundan dolayı Terekemece veya Karapapakça demek doğru olacaktır. Zira Anadolu şivesinde olmayan bazı sesler ve harfler ancak X, Q kullanılmak sureti ile Terekemece'de hayat bulabiliyor.

Kars, Tiflis, Bakü üçgeni arasındaki ve çevrenideki topraklar Terekemelerin doğal ana yurtlarıdır (Neredeyse tüm Aşağı Kafkaya)... Türkiye içinde ; Kars Muş Amasya üçgeni Terekeme nüfusu açısından zengindir. Özellikle, Kars Çıldır ve Arpaçay Selim, Susuz, Kağızman, Ağrı,Taşlıçay,Tutak Sivas (kangal-ulaş) Muş-Bulanık ilçelerinde bulunurlar. 1900 yıllarda ve daha önceki göçlerde ; -Muş-Malazgirt,Bulanık -Amasya -Sivas ve çevre illerine de Osmanlı devleti tarafından "müslüman-türk-sunni" nüfusunu dengelemek açısından Terekemeler yerleştirilmiş ve bazı diğer halklara mensup vatandaşlardan alınan evler ve hatta topraklar verilmiştir. Bu 3 il ve Tokat, Ağrı, Erzurum ile çevrelerinde halihazırda Terekemeler yaşamaktadır. Rusların 1877’de Kars’ı işgal etmelerinden sonra, içlere doğru çekilen Karapapaklar Sivas, Tokat ve Zile’de köyler oluşturmuşlardır. Bunlardan biri olan Acıyurt, 1877’de hali hazırda Karapapak nüfusuna sahiptir. Ayrıca Kayseri’de iki köyün (Pınarbaşı ve Sarız) Karapapak nüfusuna sahip olduğu kaydedilmiştir. bu arada Amasyada unutulmamalıdır.

ÇILDIR FM
 
HAVA DURUMU
 

HABER 24
 
 
Ziyaretçi Sayısı: 51168 ziyaretçi
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol